İSRAİL - İRAN 12 GÜN SAVAŞI’NDAN ALINAN DERSLER:

MİT Milli İstihbarat Akademisi (MİA) ve CHP Yol Haritalarının Karşılaştırmalı Değerlendirmesi

CHP Milli Savunmadan Sorumlu Genel Başkan Yardımcılığı 25 Haziran 2025 tarihinde, İran-İsrail arasında yaşanan “12 Gün Savaşı”ndan alınan dersler çerçevesinde “25 Maddede Milli Güvenlik Yol Haritası”nı kamuoyuyla paylaşmıştır.

MİT Millî İstihbarat Akademisi (MİA) ise, 01 Ağustos 2025 tarihinde “12 Gün Savaşı ve Türkiye için Dersler” raporunu yayımlamıştır.

Her iki rapor da modern savaşın çok boyutlu doğası karşısında Türkiye’nin güvenlik ve savunma stratejilerini yeniden yapılandırma ihtiyacına dikkat çekmektedir.

Bu değerlendirme, milli güvenliğimiz açısından en kapsamlı sonuca ulaşmak için söz konusu iki çalışmanın karşılaştırmalı bir analizini içermektedir.

ORTAK NOKTALAR

1. Modern Savaşın Çok Boyutlu Doğası:

Her iki rapor, 13-24 Haziran 2025 tarihlerinde gerçekleşen İran-İsrail çatışmasının, hava savunma sistemleri, siber harp, elektronik savaş, insansız sistemler ve algı yönetimi gibi alanlarda yeni nesil tehditler ortaya koyduğunu belirtiyor.

CHP’nin yol haritası, dinamik komuta-kontrol sistemleri, siber kapasite ve yapay zekâ destekli karar mekanizmaları önerirken, MİA raporu da dijital güvenlik, elektronik harp ve insansız sistemlerin önemine işaret ediyor.

2. Hava Üstünlüğü:

MİA raporu, İsrail’in modern hava kuvvetleri ve entegre hava savunma sistemleriyle İran’ın zayıf hava savunması karşısında üstünlük sağlaması, hava gücünün kritikliğini göstermiştir.

CHP’nin yol haritası “Güçlü Hava Kuvveti”; erken uyarı, insansız araçlar, sinyal istihbaratı, komuta kontrol, lojistik destek ve elektronik harp kabiliyetleriyle desteklenen muharip hava gücü geliştirilmesini hedefliyor.

3. Hava Savunma ve Teknolojik Üstünlük:

MİA raporu, İran’ın hipersonik füze kapasitesinin hava savunma sistemleri karşısındaki sınırlılıklarını analiz ederek Türkiye’ye alçak irtifa savunma sistemlerine yatırım öneriyor.

CHP’nin yol haritası da entegre hava savunması ve Hisar, Siper gibi milli sistemlerle dışa bağımlılığı azaltmayı hedefliyor.

4. Elektronik ve Siber Harp:

Her iki belge, modern savaşta elektronik ve siber harp kapasitesinin kritikliğini vurguluyor ve bu alanda güçlü bir altyapı geliştirilmesini öneriyor.

MIA, İsrail’in İran’ın komuta-kontrol sistemlerini siber saldırılar ve elektronik harp (EH) teknikleriyle bozmasını örnek gösterirken,

CHP yol haritası siber savunma ve taarruz yeteneklerinin geliştirilmesini, elektronik harp ve sinyal istihbaratı için sağlam bir altyapı kurulmasını ve kamu ile ticari şirketlerin bu alandaki yeteneklerinin barış zamanından itibaren hazırlanmasını öneriyor.

5. Dijital Manipülasyon Operasyonları:

Her iki belge, siber tehditlere karşı yerli yazılım kullanımı, kritik altyapıların korunması ve algı yönetimine karşı psikolojik harekât birimlerinin kurulmasını öneriyor.

MİA, İran’daki WhatsApp engellemelerini örnek gösterirken,

CHP yol haritası iletişim ağlarındaki manipülasyonlara karşı barış zamanından itibaren önlem alınmasını vurguluyor.

6. Sivil Savunma ve Kritik Altyapı:

MİA raporu, İran’daki sığınak ve erken uyarı sistemi yetersizliklerini vurgulayarak Türkiye’ye sivil savunma altyapısı kurma çağrısı yapıyor.

CHP yol haritası da kritik tesis ve kişi koruması ile geri bölge emniyetini güçlendirme önerileriyle bu görüşü destekliyor.

7. Milli Güç ve İş birliği:

Her iki rapor, savunma sanayinin güçlendirilmesi, yerli sistemlerin geliştirilmesi ve kamu-özel sektör iş birliğinin artırılması gerektiğini belirtiyor.

CHP’nin “Kabiliyetlerin Sinerji Sağlaması” maddesi, çok boyutlu harekât yaklaşımıyla uyumlu olarak Jandarma ve Sahil Güvenlik Komutanlıklarının TSK ile entegrasyonunu öngörüyor. Ayrıca tüm milli güç unsurlarının koordineli olarak kullanılması gerektiğini vurguluyor.

8. İstihbarat ve İstihbarata Karşı Koyma:

Her iki belge, çok yönlü istihbarat kapasitesinin geliştirilmesi ve sabotaj ile sızmalara karşı karşı istihbarat önlemlerinin alınması gerektiğini vurguluyor.

MİA, İsrail’in İran içindeki istihbarat ağlarının stratejik tesisleri ve personeli etkisiz hale getirmedeki başarısını örnek gösterirken,

CHP yol haritası insan, elektronik, sinyal, görüntü ve açık kaynak istihbaratının birleştirilmesini ve karşı istihbarat birimi kurulmasını öneriyor.

FARKLILIKLAR VE TAMAMLAYICI YÖNLER

1. Kapsam ve Detay Seviyesi:

MİA raporu, 12 Gün Savaşı’nın spesifik analizine odaklanarak olay bazlı dersler çıkarırken, CHP’nin yol haritası daha geniş bir vizyonla, Türkiye’nin savunma mimarisini baştan sona yeniden yapılandırmayı hedefleyen 25 maddelik bir çerçeve sunuyor.

CHP’nin “Etkin Seferberlik Sistemi” ve “Askeri Sağlık Sistemi” gibi birçok maddesi, MİA raporunda doğrudan ele alınmayan ancak tamamlayıcı nitelikte öneriler içeriyor.

2. Personel ve Toplumsal Boyut:

CHP yol haritası, personel moral-motivasyonu, modern eğitim modeli ve “Muhariplik ruhu” gibi insan odaklı unsurları öne çıkarırken,

MİA raporu bu konulara daha az değiniyor ve daha çok teknolojik boyuta odaklanıyor.

CHP’nin “Milli Güç Unsurlarının Etkin Kullanımı” maddesi, MİA’nın “Toplumsal Uzlaşı” önerisini siyasi, ekonomik ve demografik unsurlarla genişletiyor.

3. Uzay ve Yenilikçi Teknolojiler:

CHP yol haritası, uzay gözetleme sistemleri ve yapay zekâ destekli karar mekanizmalarına özel vurgu yaparak MİA raporuna göre daha yenilikçi bir yaklaşım sergiliyor.

MİA raporu uzay boyutuna değinmezken, CHP bu alanı modern harekatın ayrılmaz bir parçası olarak tanımlıyor.

4. Sınır Güvenliği:

CHP’nin “Çok Katmanlı Sınır Güvenliği” maddesi, MİA’nın sınır güvenliği ve göç risklerine yönelik uyarılarını daha somut bir çerçeveye oturtuyor.

CHP, İHA’lar ve sensör sistemleriyle entegre bir sınır koruma modeli önerirken, MİA bu konuya daha genel bir perspektiften yaklaşıyor.

5. CHP raporunda aşağıda belirtilen ve kritik önemdeki da vurgu yapılıyor.

a. Yapay Zekâ Destekli Karar Sistemleri: Kritik karar süreçlerini hızlandıracak ve mevcut komuta kontrol sistemlerinin birer parçası olacak şekilde – tercihen milli - yapay zekâ altyapısı geliştirilmesi.

b. Milli Lojistik ve Tedarik Sistemi: Savunma sanayi ve ticari lojistik imkanlar ile tam entegre olmuş, harekât sahasında (kara + deniz) kesintisiz bütünleme ve onarım imkânı sağlayacak bir sistem oluşturulması.

c. Yenilikçi Savunma Sanayi: Hızlı, modüler ve Ar-Ge odaklı savunma sanayinin teşvik edilmesi. “Etkin, Adil ve Denetlenebilir Proje ve Kayırmacı Olmayan Personel Yönetimi” hedefi.

d. Askeri Sağlık Sistemi: KBRN tehditlerine ve harekât sahası koşullarına hazır, kıta/ birlik / gemiler, asker hastaneleri ve Askeri Tıp Akademisi’nden oluşan tüm kademeleri kapsayan askeri sağlık sisteminin yeniden kurulması.

SONUÇLAR

CHP Milli Savunmadan Sorumlu Genel Başkan Yardımcılığı’nın “25 Maddede Milli Güvenlik Yol Haritası”, MİA’nın “12 Gün Savaşı ve Alınan Dersler” raporunun analizlerini detaylandırıcı ve derinleştirici bir perspektif sunmaktadır.

Her iki belge, Türkiye’nin modern savaşın karmaşık tehditlerine karşı savunma, istihbarat ve toplumsal dayanıklılık kapasitesini güçlendirmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. CHP’nin yol haritası, MİA raporunun önerilerini daha geniş bir vizyonla yapılandırarak, personel eğitiminden uzay teknolojilerine kadar kapsamlı bir reform çağrısı yapmaktadır.

Bu nedenle, gelecek hafta içerisinde toplanacak Yüksek Askerî Şûra başta olmak üzere ilgili tüm karar mekanizmalarının bu yol haritası ışığında politika güncellemesine gitmesi, stratejik sürprizlere karşı hazırlıklı olmak için elzemdir.